این تحقیق گذری است بر یکی از موضوعاتی که چندین سالی است پیرامون آن خیلی صبحتی وجود ندارد و یا اگر باشد بسیار محدود است . هنوز هم این مکان تاریخی – مذهبی که ریشه در نگرش های دینی ما دارد و کم کم با یک سری باورها و عقاید عجین شده ، در نظر بسیاری از اهمیت خود ساقط نشده و فقط گرد و غبار زمانه بر روی آن نشسته است .

در این تحقیق سعی کرده‌ام با کنکاشی  در تاریخ مطالبی  پیرامون علل پیدایش سقاخانه‌، معماری ظاهری آن ، عناصر ونشانه‌های نمادین در آن ، که هر یک برای مردم معنا و مفهومی دارد را بگنجانم و از دیگر سو به پیوند سقاخانه و هنر پرداخته و نمونه هایی از این آثار ارائه گردیده است ،‌که در طول این پروژه می‌توانید ملاحظه فرمایید  و با این آرزو که موثر واقع شود و چه بسا روزگاری ، سقاخانه نذر شما را نیز برآورده سازد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. ۱

فصل اول : نماد و نگرشی نمادین

۱-۱      نماد و نگرش نمادین به هستی ……………………………………………………………. ۶

۱-۲      نماد و نقش آن در زندگی ………………………………………………………………… ۱۰

فصل دوم : سقاخانه

۲-۱وجود افتراق فضاهای سنتی و مدرن……………………………………………………. ۱۳

۲-۱-۱  شناختی از دو واژه «نوگرایی» و «سنت گرایی»……………………………….. ۱۳

۲-۱-۲ گرایش به فضاهای شهری سنتی ……………………………………………………. ۱۴

۲-۱-۳ مقایسه فضاهای سنتی و مدرن ……………………………………………………… ۱۶

۲-۲ فرهنگ واژگانی سقاخانه …………………………………………………………………… ۱۸

۲-۳  علل پیدایش سقاخانه ……………………………………………………………………….. ۲۴

۲-۴ دو عنصر اساسی در سقاخانه …………………………………………………………… ۳۱

۲-۴-۱ آب………………………………………………………………………………………………. ۳۲

۲-۴-۱-۱ آب عنصر مقدس و مشترک در ادیان پهنه ی ایران زمین………………. ۳۴

۲-۴-۱-۲ آب در دیگر آیین های باستانی……………………………………………………. ۳۶

۲-۴-۱-۳ آب در ادیان و آیین ها……………………………………………………………….. ۳۷

۲-۴-۱-۳-۱ آب در دیانت یهود…………………………………………………………………. ۳۷

۲-۴-۱-۳-۲ آب در مسیحیت ……………………………………………………………………. ۳۸

۲-۴-۱-۳-۳ آب در آیین مندائی و صابئین ………………………………………………… ۳۸

۲-۴-۱-۳-۴ آب در اسلام ……………………………………………………………………….. ۳۹

الف : بازتاب آب در اسلام ………………………………………………………………………… ۳۹

ب: آب در عرفان اسلامی – ایرانی …………………………………………………………….. ۴۰

ج: آب ، واقعه کربلا و آب تربت …………………………………………………………………. ۴۲

د: آب و مذهب دو روی یک سکه‌اند در سقا خانه ………………………………………… ۴۵

۲-۴- ۲ آتش ………………………………………………………………………………………….. ۵۰

۲-۴-۲-۱ آتش و نور در ایران باستان ……………………………………………………… ۵۰

۲-۴-۲-۱-۱  اهمیت آتش و نور درجهان بینی آفرینش ایران باستان …………….. ۵۳

۲-۴-۲-۱-۲ آتش و نور واسطوره های آن در فرهنگ آریایی ……………………… ۵۳

۲-۴-۲-۲ کارکرد رمزهای آتش و نور در اسلام ……………………………………….. ۵۴

۲-۴-۲-۳ کارکرد رمزهای آتش و نور در ایران ………………………………………… ۵۵

۲-۴-۲-۴ نور و هنر ……………………………………………………………………………….. ۵۶

۲-۵ معماری سقا خانه …………………………………………………………………………….. ۵۷

۲-۶ عناصر نمادین سقا خانه ……………………………………………………………………. ۶۰

۲-۶-۱ آینه …………………………………………………………………………………………….. ۶۱

۲-۶-۲ شمع ( چراغ نفتی ، لوستر ) ……………………………………………………………. ۶۳

۲-۶-۲-۱ شعله شمع ………………………………………………………………………………. ۶۴

۲-۶-۲-۲ سوگند به نور و روشنایی و فروغ و شمع افروزی ………………………. ۶۶

۲-۶-۲-۳ شمع گردانی در مراسم مقدس …………………………………………………… ۶۷

۲-۶-۲-۴ شمع در سقا خانه : آتش و آب ………………………………………………….. ۶۷

۲-۶-۳ قفل …………………………………………………………………………………………….. ۶۸

۲-۶-۴ آدمکهای فلزی ……………………………………………………………………………… ۷۰

۲-۶-۵ پنجه  ………………………………………………………………………………………….. ۷۲

۲-۶-۶ چشم …………………………………………………………………………………………… ۷۴

۲-۶-۷ ظرف سقا خانه‌ای ………………………………………………………………………… ۷۵

۲-۶-۸ ستاره …………………………………………………………………………………………. ۷۶

۲-۷ تزئینات دیگر سقاخانه ………………………………………………………………………. ۷۶

۲-۷ -۱ کتیبه نویسی………………………………………………………………………………… ۷۶

۲-۷-۲ سنگاب…………………………………………………………………………………………. ۸۰

۲-۸ رنگ در سقاخانه ……………………………………………………………………………… ۸۱

۲-۸-۱ پیشینه ای از رنگ ………………………………………………………………………… ۸۱

۲-۸-۲ خواص رنگ سبز …………………………………………………………………………. ۸۲

۲-۸-۲-۱ مسرت بخشی و شاد آور بودن …………………………………………………. ۸۳

۲-۸-۲-۲ تقویت تحمل پذیری و صبر ……………………………………………………….. ۸۳

۲-۸-۳ رنگ سبز در سقاخانه …………………………………………………………………… ۸۴

۲-۹ معرفی تعدادی از سقاخانه‌های معروف

۲-۹-۱ سقاخانه عزیز الله …………………………………………………………………………. ۹۰

۲-۹-۲ سقاخانه سردر مجلسی …………………………………………………………………. ۹۲

۲-۹-۳ سقاخانه طوقچی …………………………………………………………………………… ۹۳

۲-۹-۴ سقاخانه آقا میرزا اسدالله روضاتی …………………………………………………. ۹۵

۲-۹-۵ سقاخانه در دشت ………………………………………………………………………… ۹۷

۲-۹-۶ سقاخانه حاج آقا شجاع …………………………………………………………………. ۹۹

۲-۹-۷ سقاخانه پنج شنبه دین ………………………………………………………………… ۱۰۱

۲-۹-۸ سقاخانه قدیمی رو به روی سردر مسجد جورجیو ………………………… ۱۰۳

۲-۹-۹ سقاخانه‌های درب امام ……………………………………………………………….. ۱۰۵

۲-۹-۹-۱  سقاخانه دالان درب امام ………………………………………………………… ۱۰۵

۲-۹-۹-۲  سقاخانه صحن شمالی درب امام …………………………………………….. ۱۰۶

۲-۹-۹-۳  سقاخانه مجاور درب امام ……………………………………………………… ۱۰۷

۲-۹-۱۰ سقا خانه مسجد حکیم ………………………………………………………………. ۱۰۸

۲-۹-۱۱ سقا خانه هارونیه …………………………………………………………………….. ۱۰۹

۲-۹-۱۲ سقاخانه درب کوشک ……………………………………………………………….. ۱۱۰

۲-۹-۱۳ سقاخانه بیدآباد ……………………………………………………………………….. ۱۱۰

۲-۹-۱۴ سقاخانه حاج محمد جعفر ………………………………………………………….. ۱۱۱

۲-۹- ۱۵ سقاخانه قصر در دشت …………………………………………………………… ۱۱۲

۲-۹-۱۶ سقاخانه گرگ یراق …………………………………………………………………… ۱۱۳

۲-۹-۱۷ سقاخانه گذرهارونیه ………………………………………………………………… ۱۱۴

۲-۹-۱۸ سقاخانه حاج علی …………………………………………………………………….. ۱۱۵

۲-۹- ۱۹ سقاخانه آقانور ……………………………………………………………………….. ۱۱۶

۲-۹-۲۰ سقاخانه ترکها …………………………………………………………………………. ۱۱۷

۲-۹- ۲۱ سقاخانه مسجد سید ………………………………………………………………… ۱۱۸

۲-۹-۲۲ سقا خانه تاج الدین ……………………………………………………………………. ۱۱۹

۲-۹-۲۳ سقاخانه مسجد لبنان ………………………………………………………………… ۱۲۰

۲-۹- ۲۴ سقاخانه مسجد ذکر الله ……………………………………………………………. ۱۲۱

فصل سوم : مکتب سقا خانه

۳-۱ مکتب سقا خانه و پیدایش آن …………………………………………………………… ۱۲۲

۳-۲ هنرمندان مکتب سقا خانه ………………………………………………………………… ۱۲۷

۳-۲-۱ منصور قندریز …………………………………………………………………………… ۱۲۷

۳-۲-۲ حسین زنده رودی ……………………………………………………………………… ۱۲۹

۳-۲-۳ پرویز تناولی ……………………………………………………………………………… ۱۳۱

۳-۲-۴ فرامرز پیل آرام …………………………………………………………………………. ۱۳۳

۳-۲-۵ ژازه طباطبایی ……………………………………………………………………………. ۱۳۴

۳-۲-۶ جعفر روحبخش …………………………………………………………………………. ۱۳۵

۳-۲-۷ مسعود عربشاهی ……………………………………………………………………….. ۱۳۵

۳-۲-۸ ناصر اویسی ……………………………………………………………………………… ۱۳۷

۳-۲-۹ صادق تبریزی ……………………………………………………………………………. ۱۳۸

۳-۳ تطبیق برخی آثار هنرمندان سقاخانه با ادعیه و طلسمات …………………….. ۱۳۹

۳-۴ نمونه‌ای دیگر از آثار هنرمندان معاصر با نگاه سقاخانه‌ای …………………. ۱۴۵

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………… ۱۵۲

گزارش کار عملی ………………………………………………………………………………….. ۱۵۴

منابع ……………………………………………………………………………………………………. ۱۶۵

منابع فارسی :

احیایی ،‌محمد؛بازتاب آتش و نور در باور و هنرهای مقدس ایران ؛ پایان نامه کارشناسی ارشد ،‌دانشگاه آزاد،۸۳-۸۲

آذر گشنسب ،‌اردشیر ؛ ( آتش در ایران باستان؛ چاپ دوم ،۱۳۵۳

اسماعیل پور ،‌ابوالقاسم ،‌اسطوره آفرینش در آیین مانی ؛تهران،نشر کارون ،چاپ اول،۱۳۸۱

امین زاده ،‌بهناز ؛ آب ، معماری ،‌شهرسازی مسلمین ؛ کتاب هنر ماه ، شماره ۵۷ و ۵۶ ،‌تهران، نشر خانه کتاب ایران ،۱۳۸۲

 اوشیدری ، جهانگیر ؛‌نور ، آتش ، آتشکده در آیین زرتشت ؛ ‌تهران ، ناشر مولف،۱۳۷۹

دانلود فایل

نظرات شما عزیزان:

تاريخ : پنج شنبه 17 ارديبهشت 1394برچسب:سقاخانه,